Zajmując się trudnymi przypadkami diagnostycznymi nie sposób patrzeć w przyszłość medycyny, której celem będzie wydłużenie życia w najlepszym zdrowiu. Piszę o tym na stronie “Medycyna anty-aging”.
Starość to choroba – trzeba ją wcześnie leczyć. Takie przewrotne stanowisko prezentuje w swojej książce “Jak żyć długo.Dlaczego się starzejemy i czy naprawdę musimy” profesor David A. Sinclair. Autor nie jest lekarzem, ale naukowcem zajmującym się procesami starzenia. “Urodzony 26 czerwca 1969 roku jest australijskim biologiem, profesorem genetyki, jednym z dyrektorów Centrum Biologii Starzenia w Szkole Medycznej Harvarda. W 2014 roku znalazł się na liście 100 najbardziej wpływowych ludzi świata magazynu “Time”.”
Przez wiele lat starość (z powodu której umiera około 90% ludzkości), nie uznawano za jednostkę chorobowa. Nie miała nawet swojego numeru w klasyfikacji ICD10. Takie podejście skutkowało utrudnieniami w finansowaniu badań ze środków publicznych, które dopuszczały jedynie dotowanie leczenie sklasyfikowanych chorób. Dopiero wchodząca w 2022 roku klasyfikacja ICD11 stwarza kategorię MG2A – wiek podeszły. Być może stworzą się nowe możliwości finansowania przedłużenia ludzkiego życia do ponad 120 lat i to życia w pełnym zdrowiu – zarówno fizycznym jak i psychicznym. (Przecież do szczęścia wystarczy nam tylko być zdrowym, młodym, pięknym, kochanym i bogatym 🙂 .
Autor bardzo przystępnie opisuje główne mechanizmy starzenia się. Twierdzi, że na razie nie poznano genu odpowiedzialnego za starzenie się. Nie ma też jednego czynnika odpowiedzialnego za ten proces. Uważa się, że za starzenie może być odpowiedzialne (str. 42);
*”niestabilność genomu, wywołana przez uszkodzeniem DNA * Skracanie się ochronnych zakończeń chromosomów, telomerów * zmiany w epigenomie kontrolującym to, które geny się włączają, a które wyłączają. * niemożność utrzymania homeostazy białek (proteostaza), * rozregulowanie procesów wykrywania składników odżywczych wywołane przez zmiany metaboliczne * upośledzenie mitochondriów * nagromadzenie starzejących się komórek, które wywołują procesy zapalne w komórkach zdrowych *wyczerpywanie komórek macierzystych * zmiany w sygnalizacji komórkowej i produkcji cząsteczek prowadzących do procesów zapalnych”.
Informacyjna teoria procesu starzenia (str. 68) : “Młodość -> uszkodzony DNA -> niestabilność genomu -> zakłócenia upakowania DNA i regulacji genów (epigenom) -> utrata tożsamości komórki -> komórka starzejąca się -> choroba -> śmierć”
Uznano, że wpływanie na powyższe procesy spowolni starzenie się. Może to skutkować wczesnemu zapobieganiu chorobom, a to doprowadzi do długiego życia w pełnym zdrowiu.
Warto zajrzeć na Foodforum – Angelika Kargulewicz – Molekularny „klucz” do długowieczności – czy istnieje?
“Leczenie” starości, to nie tylko spowalnianie, ale także ODWRACANIE procesów starzenia! – to będzie nasz cel!
W organizmie jednego człowieka materiał DNA (długości 1 m) – łącznie ma długość 2 średnic układu słonecznego. W jednej komórce jest około 75 tysięcy enzymów. Wszystko to jest pod kontrola informacji zapisanej w DNA.
Autor (na tym zdjęciu nie wygląda na 50 lat) zastrzegając, że nie jest lekarzem i nie może doradzać pacjentom na stronie 345 przedstawił swój sposób na walkę ze starością: przyjmuje jeden gram NMM, gram resweratrolu i 1 gram metforminy. Ponadto zażywa witaminę D3 i K2 i 83 mg aspiryny. Stara się jeść jak najmniej cukru, chleba i makaronu. Stosuje głodówki (stara się ominąć jeden posiłek dziennie lub jeść bardzo mało). Co kilka miesięcy wykonuje badania biomarterów, dzięki czemu może korygować dietę i wysiłek fizyczny. Każdego dnia stara się dużo chodzić,1 raz w tygodniu ćwiczy na siłowni (+bieg – ćwiczenia kardio – do wysiłku utrudniającego łatwe mówienie) – potem sauna połączona z lodowatym basem. Je dużo produktów roślinnych, unika mięsa (tylko w dni ćwiczeń na siłowni). Nie pali, unika plastiku z mikrofali, zbytniej ekspozycji na światło UV, prześwietleń rentgenem (szczególnie tomografii komputerowej). Stara się przebywać w chłodzie (w dzień i w nocy). Utrzymuje wagę w optymalny wskaźniku BMI (23 do 25)
Pomocne będą naprzemienne posty, terapia zimnem, dieta (wegetariańska), ćwiczenia fizyczne, wsparcie psychologiczne, oraz aktywacja substancji pomagającej w procesach powstrzymania starzenia.
Sirtuiny (str. 424) ” enzymy, które rządzą długowiecznością. Można je odnaleźć w organizmach od drożdży po ludzi, a do ich funkcjonowania niezbędny jest NAD+. Usuwają acetyl i grupy acylowe z białek, wydając im instrukcje do chronienia komórki przed zagrożeniami, chorobą i śmiercią. Podczas postu lub ćwiczeń fizycznych poziom sirtuin i NAD+ wzrasta, co może tłumaczyć, dlaczego aktywności są zdrowe. Biorące swą nazwę od genu długowieczności drożdży SIR2, geny SIRT1-7 (homologi SIR2 od 1 do 7) u ssaków odgrywają kluczową rolę w chronieniu przed chorobą i rozkładem.
Sirtuiny są pod kontrolą genów długowieczności od SIRT1 do SIRT7), AMPK, mTOR (regulatory długowieczności) NMN, metformina, terapia genowa, wysiłek fizyczny podnoszący poziom NAD i poziom energii i powstawanie nowych naczyń przenoszących tle. – to niektóre czynniki powiązane ze spowolnieniem lub odwracaniem procesu starzenia.
“Aktywatory sirtuin
Badania wykazały, że ograniczenie kalorii do poziomu 30 do 50% dobowego zapotrzebowania przy jednoczesnym zachowaniu odpowiedniego zaopatrzenia w składniki odżywcze przyczynia się do wydłużenia życia[10].
Na korzystnym dla zdrowia działaniu sirtuin oparta jest roślinna dieta odchudzająca SIRT, SIRTfood bazująca na około 20 produktach uważanych za wyzwalacze sirtuin m.in. papryczka chilli Bird’s eye, kapary, jarmuż, lubczyk, pietruszka, rukola, seler naciowy, czerwona cykoria, czerwona cebula, kasza gryczana, soja, oliwa z oliwek tłoczona na zimno (Extra virgin), orzechy włoskie, kurkuma, niesłodzone kakao, prawdziwa kawa, czekolada gorzka o zawartości kakao min. 85%, zielona herbata Matcha, daktyle Medjool, truskawki, borówki, czerwone winogrona także czerwone wino[11][12]. Podobnie jak inne diety odchudzające ważna w trakcie jej trwania jest aktywność fizyczna, medytacja, eliminacja produktów zawieranych cukier dodany oraz innych produktów wysokoprzetworzonych”
NMN (mononukleotyd nikotynamidu)-wersja witaminy B3– jest w awokado, brokułach, kapuście)- rybozyd nikotynamidu (RN) przekształca się w NMN, który jest przekształcany w dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy (NAD+). NADH jest kofaktorem procesów wewnątrz mitochondriów (białek biorących udział m.in. w naprawie DNA), NAD+ jest też aktywatorem sirtuin (str 167-aktywuje wszystkie 7)! NAD jest prekursorem niacyny (jej brak – to pelagra) Jest wykorzystywany przez ponad 500 różnych enzymów, bez niego bylibyśmy martwi w ciągu 30 sekund. Według autora NMN “zmienia nie tylko stare myszy w ultramaratończyków. Wykorzystywaliśmy myszy leczone NMN w badaniach, które sprawdzały poczucie równowagi, koordynację, szybkość, siłę i pamięć. NMN chroni przed uszkodzeniami nerek, neurodegeneracją, chorobami mitochondralnymi i ataksją Friedriecha, (może mieć znaczenie w leczeniu niepłodności)
(Ciekawe opracowanie – M. SŁOMIŃSKA METABOLITY NIKOTYNAMIDU I ICH rola w fizjologii i patologii człowieka)
Metformina– (str. 157) pochodna biguanidu- stosowana w leczeniu cukrzycy typu II. Ogranicza reakcje metaboliczne w mitochondriach, “spowalniając proces, w którym nasze komórkowe elektrownie zamieniają mikroskładniki w energię. Skutkiem jest aktywacja AMPK, enzymu zwanego ze swojej zdolności reagowania na niskie poziomy energii i przywracania funkcjonowania mitochondriów. Aktywowanie AMPK sprawia, że produkuje się więcej NAD i budzą się sirtuiny, a także inne systemy obronne przeciwko starzeniu się. (metabolizm jest opanowany i organizmy stają się młodsze i zdrowsze). Aktywując STIR1 (białko), zwiększa aktywność mitochondrialną i usuwa źle upakowane białka. Metformina pozwala cofnąć bardzo szybko procesy metylacji. Poza tym metformina hamuje metabolizm komórek nowotworowych – o 40 % wzrastał efekt ochronny w przypadku nowotworów płuc, jelita grubego, trzustki i piersi (nie hamuje jednak nowotworów prostaty, nerek i przełyku.
Uwaga! Z mojego doświadczenia nefrologicznego wiem, że metformina jest przeciwwskazana w niewydolności nerek (nie zalecają rozpoczynania leczenia u osób z klirensem 30–45 ml/min) oraz w kwasicy mleczanowej!
Resweratrol (polifenol – nadal ważny, mimo, że w 2002 roku minęła moda na przeciwutleniacze- str 162) – naturalna cząsteczka w czerwonym winie (tłumacząca “francuski paradoks” – rzadsze choroby serca u Francuzów pomimo diety bogatej w kwasy tłuszczowe nasycone – masło i sery). Stymuluje SIRT1 (sirtuiny)
Z procesami starzenia związane są także inne geny długowieczności
mTOR – białko regulujące wzrost i metabolizm (cel Rapamycyny), Może nakazać komórkom w stresie ograniczenie aktywności w celu ich przeżycia., może też stymulować naprawę DNA)
AMPK – enzym kontroli metabolicznej (na niego może mieć wpływ Metformina) – odpowiada za niskie poziomy energii
Poniżej przedstawiam własne opracowanie problemu walki ze starzeniem
Zapobieganie chorobom wymaga zastosowania nowoczesnej terapii i diagnostyki. Autor opisuje urządzenia do diagnostyki genetycznej i monitorowania stanu metabolicznego organizmu. Z czasem będzie możliwe ciągłe monitorowanie naszego zdrowia dzięki implantom oceniających kilka tysięcy różnych cząsteczek chemicznych (a mamy ich około 100 milionów) oraz materiału genetycznego chorobotwórczych patogenów (w tym stymulujących rozwój nowotworów – i to za kilka dolarów w ciągu kilkunastu minut). Wykrywając we krwi wolny pozakomórkowy DNA (cfDNA) lub biopsja płynna (ctDNA)-pozakomórkowe DNA krążące w krwioobiegu (cell free DNA – cfDNA) zdiagnozujemy niewykrywalny nowotwór zanim zdąży urosnąć. Naukowcy z MIT (Massachusetts Institute of Technology) pracują nad skanerami odczytującymi tysiące biomarkerów, podobnie Uniwersytet w Cincinnati (str. 225- rozdział “na właściwym torze”) wykonuje takie urządzenia dla wojska badając pot. Firma Inside-Tracker – monitoruje wiele biomarkerów (aplikacja)
Z pomocą przychodzi sztuczna inteligencja, uczenie maszynowe i olbrzymie bazy danych gromadzone w chmurze obliczeniowej (niestety niesie to zagrożenie dla naszej prywatności). Rozwija się medycyna personalizowana (inne leki dla kobiet i mężczyzn, inne dla różnych podtypów nowotworów, oraz inne np. dla 300 milionów azjatów i afrykańczyków z niedoborem G6PD – nie mogą jeść bobu, przyjmować niektórych leków antymalarycznych, pewnych antybiotyków, leków na ból głowy).
Patrzą z mojej perspektywy nowe technologie pozbawią mnie i wielu lekarzy pracy. Przeważać będzie prewencja, a nie leczenie chorób. Pozwolą one zapomnieć o “diagnostyce trudnych przypadków”‘ 🙂
Komputer od razu pokaże nam co jest przyczyną choroby. Zmieni się też obecna medycyna. Zamiast czekać na pojawienie się objawów chorobowych (a na nich oparta jest obecnie diagnostyka różnicowa – “co panu dolega”), będziemy zawczasu wiedzieć, że trzeba zniszczyć intruza, lub zastosować odpowiednią prewencję rozwoju choroby.
Nie są to tylko marzenia. Istnieją już prototypy takich urządzeń. Autor osobiście testuje na sobie okresowy metabolizm swojego organizmu.
Nadzieję na walkę ze starzeniem daje nam poznanie naszego materiału DNA. Obecnie coraz bliżej jesteśmy poznania pełnej sekwencja ludzkiego genomu W artykule “- Blisko pełnej sekwencji ludzkiego genomu” (Gazeta Lekarska –7-2021str. 48). poinformowano o kulisach badań nad DNA. Na razie brakuje jeszcze pełnej sekwencji genów – szczególnie w chromosomie Y. Obecny genom zawiera 200 milionów par zasad). Prace badawcze prowadzi zespół naukowców z Telomere-to-Telomere (T2T), międzynarodowego zespołu skupiającego ok. 30 instytucji. T2T połączyło siły z grupą Human Pan-genome Reference Consortium, której celem jest sekwencjonowanie w ciągu najbliższych trzech lat ponad 300 genomów ludzi z całego świata.