Opisując zatrucie ołowiem na strzelnicy w zamkniętym pomieszczeniu, nie chodzi mi o rykoszet lub postrzał przez kolegę pociskiem wykonanym z ołowiu.
Mało kto wie, ze ołowiem można się zatruć wdychając opary prochów strzelniczych, w źle wentylowanych pomieszczeniach. Chodzi tu głownie o instruktorów strzelania, czy zawodników strzelectwa lub trenujących strzelanie do rzutków. O tym zagrożeniu mówi sie m.in. na stronie Milicon – Seminarium MSW dotyczące wentylacji oraz zatrucie ołowiem – 5 września 2014
obraz z Wikipedia – shooting range
Problem zatrucia ołowiem (często cichego zabójcy) opisuję wśród trudnych przypadków z dwóch powodów.
Po pierwsze niewiele się wie o samej toksyczności ołowiu, objawy są często niecharakterystyczne – dopóki nie zbierze się dokładnie wywiadu zawodowego i środowiskowego oraz nie wykona celowanych badań.
Po drugie kumulacja ołowiu pomimo przerwania ekspozycji nie usuwa objawów chorobowych.
Niedawno trafił do mnie młody człowiek, który pracuje jako menadżer. Twierdził, że w pracy nie ma kontaktu z substancjami toksycznymi. Skarżył się m.in. na przewlekłe zmęczenie (kto w korporacji tego nie ma), zaburzenia snu, zaburzenia pamięci, chwiejność uczuciową, lekkie zaburzenia czucia rąk (dużo jeździł samochodem). Na podstawie wywiadu trudno było ukierunkować diagnostykę. Ponowne pytanie o kontakt z substancjami toksycznymi przyniosło informację, że kilka lat temu pracował na strzelnicy w zamkniętym, źle wentylowanym pomieszczeniu jako instruktor. Wówczas jego kolega odszedł z pracy, ponieważ wykryto u niego ołowicę. Pacjent oznaczył sobie stężenie ołowiu we krwi – także miała za wysokie. Zrezygnował z pracy, o problemie zapomniał.
Czy wiązać dolegliwości chorego z ołowiem, trudno będzie to stwierdzić – badamy porfiryny, ołów we krwi, analiza pierwiastkowa włosa. Do rozważenia jest chelatacja EDTA i pomiary wydalania ołowiu
Wniosek z tego przypadku chorobowego jest podwójny – instruktor strzelectwa może mieć ołowicę i powinien nosić maseczkę ochronną (już to widzę u tych “twardzieli” 🙂 ). Dla zdrowia pacjenta ważny jest nie tylko ostatni wykonywany zawód, ale także inny kontakt z toksynami w przeszłości. (np. ktoś rozbierał dachy azbestowe, jadł dużo ryb ze rtęcią, miał protezę stawu biodrowego porcelanową a potem wymienioną na kobaltową, pracował w kopalni uranu , ma tatuaże – szczególnie kolorowe (nikiel, kobalt i in.) – unikać badania rezonansem magnetycznym..
Trochę teorii dla zobrazowania zjawiska ołowicy. Bardzo dobry artykuł (wprawdzie już 11 letni) ukazał się w gazecie Bezpieczeństwo Pracy nr 7-8/2008- str 14 . Neurologiczne skutki zawodowej ekspozycji na ołów Paweł Gać, Marta Waliszewska, Marcin Zawadzki, Rafał Poręba, Ryszard Andrzejak.
Kilka ciekawych informacji (już pewnie nieaktualnych – ale nie dla tych ludzi, którzy może do dzisiaj są zatruci ołowiem, ponadto nie ten problem tutaj chciałem wyeksponować):
“W Polsce obszary ekologicznego zagrożenia o³owiem obejmują ok.
11% najbardziej zaludnionej powierzchni kraju i dotycz¹ około 30%
ludności”.
“Zawodowe narażenie na ołów
Zagrożenie ołowiem w Polsce występuje w kilkunastu działach gospodarki.
Według danych MZiOS w1988 roku liczba pracowników narażonych
na ołów i jego związki w stężeniach przekraczających 0,5-1 wartoci NDS
(najwyższe dopuszczalne stężenie – 0,05 mg/m3), wynosi³a 9919 osób,
a powyżej 1 NDS – 6014 osób. Nieznane są statystyki dotycz¹ce pracowników
zatrudnionych na stanowiskach, na których stężenie ołowiu
w powietrzu było niższe niż 0,5 NDS. W Polsce głównymi źródłami ołowiu
w środowisku pracy są: hutnictwo metali nieżelaznych, hutnictwo
żelaza, przemysł maszynowy, akumulatorowy i ceramiczny, hutnictwo
szkła kryształowego, składnice złomu, wytwarzanie i użytkowanie farb
ołowiowych, przemysł poligraficzny oraz kopalnie rud ołowiu. Wród
pracowników narażonych przewlekle na ołów największy odsetek
stanowili zatrudnieni w przemyle metalurgicznym (ok. 45%), elektromaszynowym
(ok. 25%), mineralnym (ok. 5%) i chemicznym (ok. 5%).
Z badañ przeprowadzonych na początku lat 90. wynika, że w Polsce
najbardziej narażona na zatrucie ołowiem jest osoba zatrudniona na
stanowisku ślusarza (16% zachorowań na ołowicê). Równie wysokie
odsetki zanotowano wród spiekalników (16%), rafiniarzy (15%)
i wytapiaczy (13%) [1].”
Miałem pacjenta – optyka z wieloletnim stażem zawodowym z szybko rozwijającymi się objawami demencji – niewspółmiernie do wieku – rozważałem także opcję ołowicy – obróbka szkieł okularowych (z ołowiem?), Także słyszałem o pracownicy szlifującej kryształy ? Kiedyś leczyłem i diagnozowałem nefropatię ołowiczą u osoby naprawiającej akumulatory.
Zatrucie może mieć charakter ostry lub przewlekły (rąbek ołowiczy na dziąsłach – Burton line) . Ze strony układu nerwowego. Pod ww linkiem angielskiej wersji Wikipedii wymieniono więcej zawodów (np. recykling baterii, huty szkła). W książce prof. Jurgena Schafera “Medyczne śledztwa” opisano zatrucie ołowiem w rozdziale Barwy krwi str.145 ( zmiany w krwi i porfiria po zatruciu ołowiem od wanny pomalowanej farba z ołowiem – bóle brzucha, paraliż, zaburzenia czucia, objawy przypominające schizofrenię), mocz przybierający pod wpływem światła kolor czerwony, choroba nerek
Kiedyś używano białej farby z ołowiem (dzieci zjadały ja z parapetów),
Zatrucie ołowiem – zespoły chorobowe’
“6 zespołów klinicznych [6]:
1. Objawy wzmożonego wchłaniania ołowiu.
2. Objawy zwiastunowe o³owicy.
3. Początkowe objawy ołowicy.
4. Niedokrwistość ołowicza.
5. Objawy uszkodzenia mózgu (encefalopatia) i zapalenie wielonerwowe
(polineuropatia) ołowicza.
6. Ołowicza niewydolność nerek.”
“Neurologiczne skutki zawodowej ekspozycji na ołów”
Paweł Gać, Marta Waliszewska, Marcin Zawadzki, Rafał Poręba, Ryszard Andrzejak- Bezpieczeństwo Pracy 7-8-2008
“Objawy mózgowe dające obraz encefalopatii (strukturalne uszkodzenie
mózgu) występują po dłuższym czasie trwania przewlekłego
zatrucia ołowiem. Ich patogeneza jest złożona i nie do koñca poznana.
Lekarskie badanie przedmiotowe wykazuje różne objawy ogniskowe, np.
lekkie zaburzenia ze strony nerwów czaszkowych, asymetrię odruchów,
czasem odruchy patologiczne, cechy ataksji (zaburzeń koordynacji
ruchowej ciała) lub uszkodzenia układu pozapiramidowego, przypominające chorobę Parkinsona. Nierzadko dołączają się zaburzenia pamięci
i krytycyzmu oraz chwiejność uczuciowa. Obserwuje siê zmiany patologiczne
w badaniu EEG (elektroencefalografii – nieinwazyjnej metodzie
diagnostycznej służącej do badania bioelektrycznej czynności mózgu).
Szczególnie ważne są objawy naczyniowe, w przypadkach przewlekłego
zatrucia ołowiem z objawami mózgowymi badania sekcyjne z reguły
wskazują rozległe zmiany miażdżycowe, rozmiękania i krwotoki [8].
Rozróżnia się postacie ostrą i przewlekłą encefalopatii ołowiowej.
W postaci ostrej przyczyną objawów mózgowych są głównie stany kurczowe
naczyń, obserwuje się występowanie napadów padaczkowych,
krótkotrwałych olepnięć ołowiczych, niedowidzenia, przelotnych i bardzo
dyskretnych niedowładów czy apraksji (upośledzenia precyzyjnych
i celowych ruchów). Po napadach padaczkowych niezależnie od nich
zdarzają się zaburzenia świadomości, podniecenie psychoruchowe, stany
lękowe i zamroczenia padaczkowe [9].
W przewlekłej postaci encefalopatii ołowiowej objawy stają się
trwałe, narastają lub też rozwija się stopniowo postępujące otępienie
umysłowe. Ta przewlekła postać zawsze jest skutkiem miażdżycy mózgu,
zależnej prawdopodobnie od zatrucia ołowiem („miażdżyca ołowiowa”).
Opisywano również przypadki uszkodzenia móżdżku u osób eksponowanych
na związki ołowiu, co może przejawiać się utratą równowagi
i brakiem koordynacji ruchów. Skrajne i bardzo przewlekłe stany zatrucia
mogą prowadziæ do utraty przytomności i stanów śpiączkowych, tzw.
toksycznej śpiączki ołowiowej.”.
Poświęciłem dużo uwagi objawom neurologicznym, ponieważ może być problem, aby powiązać je z zatruciem ołowiem, jeśli nie zna się narażenia na ołów. Usunięcie ołowiu -poprzez chelatację – umożliwia przyczynowe leczenie ołowicy.!!!
“Na ołowicę zmarł Ludwig van Beethoven (1770-1827). Udowodniono to na podstawie analizy jego włosów, w których wykryto dawkę ołowiu stukrotnie przewyższającą dopuszczalny poziom ołowiu w organizmie człowieka. Prawdopodobnie to ołowica była przyczyną głuchoty wielkiego kompozytora[3].
Możliwe, że na ołowicę cierpiał również malarz Francisco Goya (1746-1828). Swoje długie i wyczerpujące zmagania z chorobą artysta utrwalił w autoportretach, a jego stan ducha odczytać można w jego Czarnych obrazach z lat 1816-1823[4].
W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ołowica występowała na Górnym Śląsku, zwłaszcza wśród dzieci zamieszkujących okolice Huty Szopienice oraz Huty Miasteczko Śląskie, które to zakłady emitowały znaczne ilości nieoczyszczonych spalin z wytopu cynku. Badania w tej sprawie prowadziła dr Bożena Hager-Małecka, były one jednak z powodów politycznych blokowane[5].”
Diagnostyka przewlekłej ołowicy – stężenie ołowiu we krwi (nie oznaczać w moczu), protoporfiryna w erytrocytach (FEP), mocz- kwas delta-aminolewulinowy (ALA-D).- tabela “Biochemiczne wskaźniki toksycznego działania ołowiu” w/w artykule Bezpieczeństwo pracy 7-8/2008.