Wracając do tematu poruszonego we wpisie “Brzydki zapach człowieka” chciałbym polecić jeden ze sprawdzonych sposobów pozbycia się fetoru z ubrań jakim jest stosowanie sodki oczyszczonej. Często jest skuteczna, gdy ubrania pachną stęchlizną – np. schły w źle wentylowanym pomieszczeniu. Proponuje zapoznać się z jednym z artykułów na ten temat np. na blogu Mileny Majak -“Aktywnie Bardzo” – wpis ” Jak pozbyć się nieprzyjemnego zapachu z ubrań? Poznaj sprawdzone sposoby“.
Podczas analizy trudnych przypadków należy uwzględnić możliwość popełnienia błędów podczas leczenia pacjenta. Błąd medyczny jest szerszym pojęciem (nie ma jednolitej definicji prawnej). Jest to szersze pojęcie, które obejmuje nie tylko błędy popełnione przez pracujących w ochronie zdrowia: lekarza, farmaceuty, pielęgniarki, ale także od informatyka a nawet służ logistycznych. Może też być spowodowany przez personel pomocniczy, firmy farmaceutyczne, samych pacjentów, opiekunów dzieci lub osób starszych.
Dla diagnostyki trudnych przypadków istotne jest, czy doszło do jakieś błędu medycznego, jakie były jego konsekwencje, czy był ujawniony i czy podjęto jakieś środki zaradcze w celu naprawienia skutków ubocznych.
Seneka: “Błądzić jest rzeczą ludzką, trwać w błędzie – głupotą.”
W wywiadzie Ryszarda Sterczyńskiego z dr n. med. Jarosławem Woroninem z Zakładu Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii Wydziału Lekarskiego UJ CM w Krakowie -“Gdzie powstają błędy medyczne- nowa definicja” – w Medical Tribune 10/2016 str. 57-59 podaje szerszą nową definicję tego zjawiska.
A. Błąd medyczny jest szerszym pojęciem niż błąd lekarski, rozumie się jako “nieumyślne niepowodzenie procesu leczenia, będące konsekwencją niewłaściwego przepisania, wydania z apteki czy podania leku w szpitalu.”
W Polsce zarejestrowanych 16 tys produktów leczniczych, z czego około 25 proc. stanowią sprzedawane bez recepty. Do tego dochodzą (a także mogą wchodzić w interakcje z lekami) suplementy diety.
Należy przyjąć zasadę:
“Jeśli nie ma wskazań, to jest PRZECIWWSKAZANIE do do stosowania leków“.
Rodzaje przyczyn błędów medycznych:
a) podanie leku nie temu pacjentowi co trzeba
b) niezaordynowanie leku w odpowiednim czasie
c) zastosowanie dawki wyższej lub niższej niż ta, która była zalecana
d) wąski indeks terapeutyczny między dawką leczniczą a toksyczną (możliwość przedawkowania leku)
e) nietypowy schemat dawkowania (np. raz na tydzień)
Sposoby zapobiegania błędom medycznym
a) aby zapobiec politerapii lekarz prowadzący powinien znać wszystkie leki i suplementy jakie zażywa pacjent (w USA chorzy maja etykietki w ID z wypisanymi lekami
b) firmy farmaceutyczne powinny przygotować opakowania leków i sama postać leku, by ryzyko błędu było jak najmniejsze
c) nazwy leków nie powinny być do siebie zbliżone ani w mowie, ani w piśmie
d) na opakowaniu leków powinno być rozróżnienie dawek oraz czy lek jest przeznaczony do iniekcji lub połykania
e) jeśli tabletki nie wolno rozgryzać- , powinna być trudniej rozpuszczalna w ustach ale łatwiejsza do połknięcia
f) wypisywanie leków przez pielęgniarki po 30 godzinnym kursie (kurs pedicure trwa 45 godzin) nie są przygotowane do bezpiecznego wypisywania recept.
h) polifarmakoterapia -powinno się jej maksymalnie unikać ze względu na interakcje między lekami
i) pacjent zawsze powinien przeczytać ulotkę dołączoną do leku – może wychwycić leki od innych specjalistów, których nie powinno się łączyć z nowym preparatem!!
Najczęstsze interakcje między lekami:
Najczęściej po lekach przeciwzakrzepowych i przeciwnowotworowych, NLPZ, statynach, antybiotykach, lekach na depresję
a) NLPZ (błędy w ich stosowaniu należą do pierwszej dziesiątki przyjęć do szpitala i zgonów)
– kwas acetylosalicylowy zażywane bez konsultacji z lekarzem w prewencji pierwotnych zaburzeń naczyniowych – korzyść z używania leku – wątpliwa
b) leki mukolityczne i mukokinetyczne zażywane z wapniem
c) stosowanie kodeiny u dzieci poniżej 12 roku życia grozi wybuchem morfinowym – szybkie przekształcanie kodeiny w morfinę-> depresja ośrodka oddechowego
d) antybiotyki
klarytromecyna z antagonistami wapnia – może wywołać w ciągu dwóch dni ostrą niezapalna niewydolność nerek. Klarytromycyna potrafi 8-10 krotnie podbić stężenie antagonistów wapnia : amlodypina, fenylodypina czy lerkanidypina
e) doustne antykoagulanty z paracetamolem (hamuje metabolizm warferyny)- zwiększone ryzyko krwawienia.
f) benzodizazepiny – stosowanie dłużej niż osiem tygodni nie jakichkolwiek efektów pozytywnych dla zdrowia, zwiększa natomiast śmiertelność w populacji geriatrycznej, wzrost ryzyka upadków oraz zwiększone ryzyko wystąpienia otępienia
O działaniu niepożądanym leków należy informować Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Bójczych.
Na stronie www znajdują się filmy instruktażowe.
B. Dla porównania należy dodać czym jest błąd lekarski, jakie są jego przyczyny – jeśli to wiemy, to mamy więcej informacji, dlaczego dany pacjent nie wyzdrowiał, albo nie postawiono właściwej diagnozy lub zastosowano nieodpowiednie leczenie.
Błąd lekarski obszernie opisuje m.in. radca prawny dr Marek Koener- na swojej stronie www “Prawo dla lekarza “- błąd lekarski.
“W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, iż błędem w sztuce lekarskiej jest czynność (zaniechanie) lekarza w zakresie diagnozy i terapii, niezgodna z nauką medyczną w zakresie dla lekarza dostępnym. Ponadto, uszkodzenia ciała, będące następstwami zabiegów leczniczych, a więc czynności zmierzających również do ochrony życia i zdrowia ludzkiego, pozbawione są cech materialnej bezprawności pod warunkiem dokonania zabiegu w sposób zgodny z powszechnie uznanymi zasadami wiedzy i sztuki lekarskiej.”
“Rodzaje błędów lekarskich
Błędy mogą mieć charakter: diagnostyczny, terapeutyczny, techniczny oraz organizacyjny.
Przyczyny błędów mogą być następujące:
Błąd diagnostyczny – rozpoznanie choroby nieistniejącej (pozytywny), lub przeoczenie choroby istniejącej (negatywny)
błąd terapeutyczny – w przypadku wyboru niewłaściwej metody lub wadliwego sposobu leczenia, nienależycie dokonanej operacji, poszerzenia pola operacyjnego bez takiej konieczności. Błędem terapeutycznym może być również podjęcie zabiegu operacyjnego mimo przeciwwskazań lekarskich
Błąd rokowania, czyli prognozy co do stanu zdrowia
Błąd medyczny definiowany jest wielorako. Nie istnieje powszechnie uznana jedna wersja definicji ani w medycynie, ani w prawie.
Zgodnie z definicją podaną przez A. Liszewską „błąd w sztuce medycznej oznacza naruszenie przez lekarza (świadomego tego, że podejmuje czynność medyczną) obowiązujących go w konkretnym wypadku, wypracowanych na gruncie nauki i praktyki reguł postępowania zawodowego wobec dóbr prawnych w postaci życia i zdrowia człowieka, które na gruncie prawa stanowi podstawę dla stwierdzenia naruszenia obowiązku ostrożności”[1]. Orzecznictwo sądów definiuje błąd lekarski jako czynność (zaniechanie) lekarza w sferze diagnozy i terapii, niezgodną z nauką medyczną w zakresie dla lekarza dostępnym[2][3].
Według ośrodka krakowskiego wyróżnia się następujące rodzaje błędów lekarskich:
Listy kontrolne mają zapobiegać przeoczeniu czynności i są stosowane od dawna w lotnictwie”
24-11-2020 Uzupełnienia
Types and origins of diagnostic errors in primary care settings – JAMA Intern Med. 2013 Mar 25;173(6):418-25. doi: 10.1001/jamainternmed.2013.2777.
Artykuł w “O czym lekarze ci nie powiedzą” nr 6 z 2020 str 24-26 “Ups! Znowu to zrobiłem! Błędy medyczne właśnie stały się problemem globalnym”
27-1-2023- Uzupełnienia
Piotr Zaborowski – Filozofia postępowania lekarskiego. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. Warszawa 1990 – strony 133-151
“3.3.3. Gromadzenie danych -127
3.3.3.1.*Postępowanie lekarskie jako proces decyzyjny 127
3.3.3.2 Wiarygodność i przydatność doboru danych
3.3.3.3. Znaczenie i wartość danych diagnostycznych 131
3.3.3.4. Źródła błędnej oceny wiarygodności i wartości danych z wywiadu, badania przedmiotowego i badań pracownianych 134-151
Lista błędów poznawczych -Wikipedia
Krajowy Rejestr Osób Poszkodowanych – blog – błąd organizacyjny szpitala
Serwis ZOZ – Organizacyjny błąd medyczny
Popularyzacja wiedzy medycznej w środkach masowego przekazu może prowadzić czasem do błędów w przekazie zaleceń lekarskich dla pacjenta. lekarz czasem nawet tego sobie nie wyobraża.
A) Relacja lekarz-> pacjent
Przykład z ostatnich dni – młody pacjent ze guzkowa zmianą pod pachą po niedawnej depilacji. Rozpoznanie przekazane pacjentowi stan ropny- “czyrak” wskazanie okłady z maści Ichtiolowej. Pacjent napisać SMS do matki ” mam CZERNIAKA, kup ichtiol”.
Wyobrażam sobie co przeżyła matka, która poprosiła “Dr Google” o poradę!! Czyrak złośliwy nowotwór skóry!!
Skąd wziął się błąd :
fachowe słownictwo medyczne + częsta kampania TV o profilaktyce czerniaka + zbliżona fonetyka [czerniak-czyrak] = pierwsze skojarzenia CZERNIAK
B Relacja pacjent-> lekarz
Błędy działają też w druga stronę:
ból za mostkiem (lekarz rozumie ból w klatce piersiowej – ból wieńcowy)
Pacjent może mieć na myśli:
a) ból za mostkiem stomatologicznym
b) ból brzucha u pacjenta mieszkającego w domu za mostkiem na rzece