Ostatnio w jednym z seriali telewizyjnych usłyszałem bardzo trafne zdanie. „Fałszywe dane wprowadzone do równaniu dają fałszywy wynik”. Zwróciłem na nie szczególną uwagę, ponieważ zbiegło się z analizowanymi ostatnio przypadkami diagnostycznymi. Jest to pewne uproszczenie myślenia logicznego. W rzeczywistości mimo błędnych założeń może się zdarzyć także sytuacja przypadkowego – omyłkowego prawidłowego wyniku równania.  W medycynie złe dane wyjściowe prowadzą w ostatecznym rezultacie do nieprawidłowego rozpoznania (lub przeciwnie – braku dobrego rozpoznania) a w konsekwencji leczenia.

Dla przykładu:

• jeśli w laboratorium
  1. ktoś pomyli próbki pacjentów (nieprawidłowe dane wejściowe) – to wynik przekazany choremu jest wadliwy (nie wyklucza lub nie potwierdza choroby)
  2.  jeśli oznaczając hormony tarczycy w ciągu 3 dni –3 laboratoria podają diametralnie różne wynik TSH od normy poprzez zawyżone, lub bliska dolnej granicy – to kto ma rację? Czy i jak leczyć pacjenta?
• Wykonując badanie Holtera – 24-godzinne EKG – i chcąc połączyć, je z uproszczoną  próbą wysiłkową (np. wejście – bieg na np. 5 piętro o godzinie 10), czy możemy odpowiedzieć na pytanie, o wystąpienie niedokrwienia lub arytmii o tej godzinie? Jeśli przekażemy kardiologowi godzinę testu – on sprawdzi dokładnie ten przedział czasowy. Jednak nasz sprzęt holterowski ma pewna wadę (także wiele aparatów ekg, a także kasy fiskalne) – nie zmieniają automatycznie godziny podczas zmiany czasu np. z zimowego na letni. Tak stało się w przypadku mojego pacjenta. Pielęgniarka nie zmieniła czasu na rejestratorze, kardiolog opisał pewne nieprawidłowe  zmiany o 9, ale o 10 wszystko było OK. Można wyciągnąć wniosek próba wysiłkowa prawidłowa?? Pewnym zabezpieczeniem przed błędem jest wydruk początkowej godziny badania. Wówczas „na piechotę” może nanieść korektę, lub jeszcze raz zweryfikować badanie (ale to wymaga dodatkowej kontroli i zgłoszenia uwag! – po uzyskaniu przez pacjenta wyniku – to on widzi często nieścisłości między czasem rzeczywistym a rejestratora)

Konsekwencje tej sytuacji mogą być poważne – odstąpienie od dalszej pogłębionej diagnostyki kardiologicznej – standardowa  próba wysiłkowa, angio – TK tętnic wieńcowych, koronarografia, elektrofizjologia.