Zbierając trudne przypadki musimy także uwzględnić fakt, że niektóre stosowane procedury medyczne oraz leki (np. w czasie badań klinicznych ze ślepą próbą) mogą być obojętne dla stanu zdrowia pacjenta (efekt placebo). Pod wpływem sugestii pacjent może je jednak uznać za prawdziwe leczenie i odczuwać objawy, których tak naprawdę nie ma. Jest to efekt często wykorzystywany psychoterapii.

Konsekwencją psychiczną takiego „leczenia” może być subiektywne odczucie poprawy stany zdrowia, lub wręcz przeciwnie – mogą pojawić także subiektywne efekty negatywne nazywane jako nocebo.

Zbierając wywiad, musimy się liczyć z faktem, że nie wszystkie objawy zgłaszane przez pacjenta podczas stosowanego leczenia muszą być efektem terapii. Mogą być one tylko subiektywnym tworem wyobraźni pacjenta, wynikającym z jego nastawienia psychicznego do leczenia. Zjawisko to powinna być także uwzględnione podczas  pozwów sądowych w sprawie powikłań leczenia i błędów medycznych.

(wpis „Wszyscy kłamią” – możliwe błędy przy zbieraniu wywiadu lekarskiego)

Nie bez powodu w medycznej terminologii anglojęzycznej rozdziela się pojęcie objawów (symptoms), mogących być tylko subiektywną ocena choroby przez pacjenta od oznak (signs) – objawów stwierdzanych przez inne osoby (w tym głównie przez personel medyczny  podczas badania przedmiotowego) pacjenta. W naszej medycynie nadal funkcjonuje słowo “objaw” dotyczące obu tych pojęć.

Wg Wikipedii

1. Placebo

https://pl.wikipedia.org/wiki/Placebo

„Placebo – (łac. będę się podobał) – substancja lub działanie (np. zabieg chirurgiczny) obojętne, nie mające wpływu na stan zdrowia pacjenta, podawane choremu jako terapia. Chory nie wie, że to, co zastosowano, nie jest prawdziwym leczeniem, zaś wszystko (dla leku głównie: wygląd, zapach, smak, konsystencja), oprócz leczniczych właściwości placebo jest takie samo, jak rzeczywistej terapii.

Często zastosowanie prawdziwego leku mogłoby być szkodliwe dla pacjenta, ale oszukanie go przez wmówienie, że przyjął lek, może poprawić jego sytuację psychiczną.

Placebo stosuje się również w badaniach nad działaniem leków, zabiegów medycznych i niekonwencjonalnych, używając go w ślepych i podwójnie ślepych próbach.”

Nocebo

https://pl.wikipedia.org/wiki/Nocebo

 „Nocebo (łac. będę szkodzić) – negatywne, niepożądane objawy zjawiska zwanego placebo^[1]. Efekt nocebo, czyli różne objawy uboczne (np. nudności, wymioty, bóle głowy, senność, bezsenność, drętwienia, świąd skóry, tachykardię, biegunkę, wysypkę czy obrzęki) najczęściej wywołane są przez negatywne nastawienie pacjenta do terapii, czy też nieakceptowany przez niego wygląd leku. Po raz pierwszy terminu reakcja nocebo użył Walter Kennedy w 1961 roku^[2]. Niektórzy badacze uważają, że śmierć w wyniku magii voodoo może być przypadkiem efektu nocebo^[3].

Efekt nocebo jest również odwrotnością placebo – jak przekonanie o pozytywnym działaniu specyfiku może pomóc tak negatywne nastawienie (czy uleganie negatywnej sugestii) może zwiększać czy powodować objawy chorobowe np. doktor Arthur Barsky wykazał ^[4], że w 97 procentach objawy alergii na penicylinę okazywały się w rzeczywistości efektem nocebo. Na efekt nocebo bardziej narażone są osoby ze skłonnością do depresji, lęków i hipochondrii oraz podatne na wpływ negatywnej sugestii.”